Στη χώρα μας υπάρχει πλέον αλματώδης αύξηση του αριθμού των επιχειρήσεων όλων των ειδών, για τον επιπλέον λόγο ότι ολοένα και περισσότερος κόσμος μετατρέπει τις καινοτομίες του σε επιχείρηση. Όταν δε η εκάστοτε επιχείρηση παρουσιάζει επιτυχία και εξέλιξη, ο ιδιοκτήτης της εύλογα επιθυμεί να την προφυλάξει από αθέμιτους κινδύνους ή/και απώλεια κερδών που θα μπορούσαν να την οδηγήσουν σε στασιμότητα. Προκειμένου λοιπόν να υλοποιηθεί η επιθυμία αυτή, είναι πλέον συνηθισμένη πρακτική οι επιχειρηματίες να τοποθετούν κάμερες εντός και εκτός των επιχειρήσεών τους – ούτως ώστε να αποφύγουν ή να καταφέρουν να διαλευκάνουν γρηγορότερα περιστατικά διάπραξης ποινικών αδικημάτων (όπως κλοπές ή φθορές της ιδιοκτησίας τους). Φαινομενικά, τίποτα περισσότερο ή λιγότερο από όσα θα έκανε κάποιος για να προστατέψει το σπίτι του.
Όπως γίνεται αντιληπτό, οι κάμερες αυτές τοποθετούνται με σκοπό να λειτουργούν καθόλη τη διάρκεια της ημέρας, από τη στιγμή που θα ενεργοποιηθούν και για όσο λειτουργεί η επιχείρηση. Αυτό σημαίνει πως τα πλάνα που βιντεοσκοπούνται και αποθηκεύονται περιέχουν τους χώρους της επιχείρησης αλλά και τους εργαζόμενους της κάθε επιχείρησης, ενίοτε και τους (εν δυνάμει) πελάτες αυτής. Μπορούμε όμως να πούμε, ότι η ανάγκη προστασίας μιας επιχείρησης υπερτερεί της ανάγκης προστασίας της προσωπικότητας των ατόμων που την απαρτίζουν ή παρευρίσκονται προσωρινά σε αυτήν; Φυσικά μιλάμε για δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα, αφού τα δεδομένα εικόνας, αναφέρονται σε πρόσωπα.
Η ανεξάρτητη Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα ρυθμίζει με την απόφαση 20/2017 το ζήτημα αυτό, οριοθετώντας την ανάγκη προστασίας των επιχειρήσεων, θέτοντας παράλληλα τα κριτήρια βάσει των οποίων μπορεί να επιτραπεί η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Την απόφαση δε αυτή, εξέδωσε εξ αφορμής καταγγελίας που υποβλήθηκε από εργαζόμενη σε επιχείρηση που δραστηριοποιείται στον χώρο της τεχνολογίας, η οποία έκανε χρήση συστημάτων βιντεοεπιτήρησης στους χώρους εργασίας.
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
Η νομιμότητα της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα μέσω καμερών, κρίνεται από την αναγκαιότητα ύπαρξής τους. Με άλλα λόγια, θα πρέπει ο εργοδότης να χρησιμοποιεί συστήματα βιντεοεπιτήρησης για συγκεκριμένο σκοπό, ο οποίος να μην μπορεί να επιτευχθεί – εξίσου αποτελεσματικά – με κανέναν άλλον τρόπο, πέραν της βιντεοεπιτήρησης. Ακόμα όμως και στην περίπτωση αυτή, οφείλει να συλλέγει μόνο τα δεδομένα που θεωρούνται απολύτως αναγκαία για την εκπλήρωση του σκοπού της επεξεργασίας (για παράδειγμα τη διατήρηση της ασφάλειας δεδομένων ή αντικειμένων).
Ιδιαίτερη σημασία έχει και ο περιορισμός επί των χώρων που επιτρέπεται η τοποθέτηση και χρήση καμερών, αφού αυτές απαγορεύεται να χρησιμοποιούνται για την επιτήρηση των εργαζόμενων στους χώρους που αυτοί εργάζονται, εκτός εάν αυτή δικαιολογείται από τη φύση και τις συνθήκες εργασίας, ορισμένων ιδιαίτερων επαγγελμάτων (όπως τράπεζες, εγκαταστάσεις υψηλού κινδύνου), όπου η επιτήρηση επιβάλλεται για την προστασία των ίδιων των εργαζόμενων ή γενικότερα των ατόμων που βρίσκονται εντός των χώρων που εντοπίζεται κίνδυνος. Έτσι, ένας τυπικός χώρος γραφείων επιχείρησης, επιτρέπεται να διαθέτει κάμερες σε χώρους εισόδου και εξόδου και ενδεχομένως σε χώρους όπου εντοπίζονται ταμεία ή ακριβός ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός, υπό την προϋπόθεση ότι αυτές εστιάζουν στο αγαθό που προστατεύουν και όχι στους ίδιους τους χώρους εργασίας, όπως ρητά ορίζει η απόφαση.
Εξυπακούεται πως ο εκάστοτε εργοδότης οφείλει να ενημερώνει την αρμόδια Αρχή για την εγκατάσταση σχετικών συστημάτων, καθορίζοντας και τους λόγους που είναι αναγκαία η χρήση τους. Υποχρεούται όμως παράλληλα, να ενημερώνει σχετικώς και κάθε πρόσωπο που – εισερχόμενο σε έναν χώρο – θα καταστεί αντικείμενο επεξεργασίες προσωπικών δεδομένων. Πρέπει λοιπόν να αναρτά στους χώρους αυτούς πινακίδες με το εξής περιεχόμενο :
- Αναγραφή του προσώπου που κάνει χρήση του υλικού βιντεοεπιτήρησης,
- Αναγραφή του σκοπού της βιντεοσκόπησης και
- Αναγραφή των ατόμων με τα οποία οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνήσουν για τα δικαιώματά τους σχετικά με τη βιντεοεπιτήρηση.
Καθίσταται δε απολύτως ξεκάθαρο, ότι τα δεδομένα που έχουν συλλεγεί από τις συσκευές παρακολούθησης, δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να χρησιμοποιηθούν εις βάρος οποιουδήποτε εργαζομένου, αν αυτός δεν έχει πρωτύτερα ενημερωθεί για την εφαρμογή μεθόδων ελέγχου και παρακολούθησης. Πάντως, ακόμα και να λάβει χώρα η ενημέρωση αυτή, τα δεδομένα που θα έχουν συλλεγεί από τις κάμερες δεν μπορούν να αξιοποιηθούν ως αποκλειστικά κριτήρια για την αξιολόγηση της γενικότερης συμπεριφοράς και αποδοτικότητας των εργαζόμενων, όπως περιγράφεται στην απόφαση.
Αυτά είναι τα διαμορφωμένα κριτήρια που πρέπει να πληροί η εκάστοτε επιχείρηση ή ο εκάστοτε εργοδότης, ούτως ώστε να εγκαταστήσει και να χρησιμοποιεί νόμιμα ένα σύστημα βιντεοεπιτήρησης, με σεβασμό στην αξιοπρέπεια και την ιδιωτικότητα των εργαζομένων.